Portekiz’e Taşınmadan Önce Bilmeniz Gereken 15 Madde

Portekiz, sıcakkanlı insanları, muhteşem sahilleri ve hayatını burada yaşamak isteyenlere sunduğu vize alternatifleriyle çekici bir ülke olarak öne çıkıyor. Eğer Portekiz’e taşınmayı düşünüyorsanız, aşağıdaki bilgiler buradaki yaşantınıza başlarken işinizi kolaylaştırabilir. Portekiz’e taşınmadan önce göz önünde bulundurmanız gereken önemli konular:

1.  Portekiz Pasaportu Dünyanın En Güçlü Beşinci Pasaportu

Henley Pasaport Endeksi’nin son güncellemesine göre, Portekiz pasaportu 2022’de dünyanın en değerli pasaportları listesinde beşinci sırada ve bu pasaporta sahip bireyler 187 ülkeyi vizesiz ziyaret edebiliyor.

2. Portekiz dünyada en güvenli yedinci ülke

2023 yılında gerçekleştirilen en güvenli ülkeler sıralamasında Portekiz, Avrupa’da beşinci ve globalde yedinci sırayı aldı. 2023 Küresel Barış Endeksi’ne göre, Portekiz; İzlanda, Danimarka, İrlanda ve Avusturya’nın hemen ardından geliyor ve bu sonuca göre, batı Avrupa’da en güvenli destinasyon olduğunu teyit ediyor.

İzlanda’nın aksine, Portekiz’de silahlı polis birimleri bulunuyor. Ancak bu, suç oranlarının azalmasına katkıda bulunmuş gibi görünüyor. Ekonomik olarak da son yıllarda canlanma süreci yaşayan Portekiz’de, işsizlik oranı %17’den %7’nin altına gerilemiş görünüyor. Tüm güvenlik endeksi sıralamasını incelemek isterseniz, buradan ulaşabilirsiniz.

Portekiz’i bu kadar çekici bir destinasyon yapan özelliklere değindikten sonra, buraya taşınmayı düşünenler için hayatı göz ardı edilmemesi gereken ve hayatı kolaylaştırabilecek önemli bilgilere geçelim.

3. Bürokrasi karmaşık ve yavaş işliyor

Portekiz’deki sakin yaşam tarzı, ne yazık ki her zaman iyi sonuçlar doğurmuyor. Bu rahat yaklaşım, karmaşık bürokrasi süreci ve beklemeye neden olabiliyor. SEF ile vize işlemleri için iletişim kurduysanız, ne demek istediğimi muhtemelen biliyorsunuz.

Resmi işlemleri tamamlamak, yeni bir banka hesabı açmaktan, ev kiralamaya kadar pek çok şeyi kapsar, gerçek bir sabır testi olabiliyor. “Standart prosedürler” konusunda bölgeden bölgeye, hatta memurdan memura bile farklılıklar görebilirsiniz. Lizbon’da bir şeyin belirli bir şekilde yapılmasının, Faro’da aynı şekilde gerçekleşeceği anlamına gelmediğini unutmamanızda fayda var.

Çoğu zaman basılı evrakla uğraşmanız gerekebilir. Portekiz’de online hizmetler olsa da, fotokopi makineleri devlet dairelerinde hala yoğun bir şekilde kullanılıyor. Bu tür bürokratik işlemler, Portekiz kültürünün bir parçası ve yerli halk tarafından beklenen, kabul edilen bir durum haline gelmiş. Güney Avrupa’daki İspanya gibi diğer ülkelerde de benzer senaryolarla karşılaşabilirsiniz. Önemli bir not, sinirlenmek ya da acele etmek durumu hızlandırmıyor; hatta bazen tam tersi bir etkiye bile yol açabilir.

4. Kuzey Avrupa ülkelerine oranla düşük asgari ücret ve maaşlar

2023 yılında Portekiz’deki asgari ücret aylık 887 Euro’dur. Asgari ücret üzerinden maaş alan bir kişiye, gelir vergisini ödedikten sonra aylık yaklaşık 760 Euro kalıyor. Restoran, otel, mağaza, temizlik gibi sektörlerde çalışan birçok kişi asgari ücrete tabidir. Portekiz’de yaşam maliyeti genel olarak uygun olsa da, bu maaşla Lizbon ve Porto gibi büyük şehirlerde konforlu bir yaşam sürdürmek ve şehir merkezinde daire kiralamak oldukça zor.

Ulusal İstatistik Enstitüsü’ne (INE) göre, ortalama brüt aylık maaş 1.539 Euro. Portekiz’de artan oranlı bir vergi sistemi olduğundan, ortalama maaş alan kişiler daha yüksek vergi öderler. Gelir vergisi ve sosyal sigorta kesintileri sonrasında aylık yaklaşık 1.120€ net maaş elde ediliyor. Detaylı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

Ancak, tabi ki bazı istisnai durumlar bulunmaktadır. Özellikle ilk sırada Lizbon, sonrasında Porto olmak üzere iyi pozisyonlarda, yüksek maaş veren şirketler de mevcut.

5. Portekizce ve İspanyolca farklı dillerdir

Portekizce ile İspanyolca, benzer dilbilgisi yapıları ve kelime hazineleri nedeniyle yakından ilişkilidir ve karşılıklı olarak anlaşılabilirlik gösterirler. Ancak, bu iki dil arasında yeterince fark bulunmaktadır ki, ayrı diller olarak kabul edilirler. Hatta, Portekiz’de İspanyolca konuşmak, yerlileri rahatsız edebilir. Bu diller arasında en çok farklılık gösteren konu, telaffuzlarıdır. Portekizce, duyulduğunda sıklıkla Rusça ile karıştırılmaktadır. 

Ancak, günlük hayatınızı idare etme konusunda Fransa veya İspanya gibi İngilizce konuşma oranının düşük olduğu Avrupa ülkelerinde bulunduysanız, Portekiz bu anlamda ayrıcalıklıdır. 2022 EF İngilizce Yeterlilik Endeksi (EF EPI) raporuna göre Portekiz, ikinci dil olarak İngilizce konuşma yeteneğinde dünyada 9. sırada bulunmakta ve Finlandiya, İsveç ve Belçika gibi ülkelerle birlikte “Çok Yüksek” İngilizce yeterlilik kategorisinde en üst sıralarda yer almaktadır.

Portekiz’de, özellikle büyük şehirlerde, Lizbon, Porto, Braga ve Coimbra gibi, İngilizce yaygın olarak konuşulmaktadır. Ancak, bu durum tüm ülkede böyle olduğu anlamına gelmez. Özellikle turistler tarafından sıklıkla tercih edilen mağaza, restoran ve kafelerde, İngilizce konuşan insanlarla karşılaşabilirsiniz. Ancak daha lokal yerlerde, devlet dairelerinde, özellikle de sağlık merkezleri (centro de saúde) ve vergi dairesi (Finanças) gibi yerlerde İngilizce bilme oranı sınırlıdır. Bu, turistik mekânda çalışan birine kıyasla, bir Finanças çalışanının İngilizce öğrenmesi için daha az motivasyona sahip olmasından kaynaklanmaktadır.

6. Sanılanın aksine Portekiz’de hava her zaman güneşli ve sıcak değil

Portekiz, genellikle güneşli bir iklimi temsil ederken, ilk akla gelen, Algarve’ın etkileyici plajları oluyor. Ancak birkaç yüz kilometre kuzeyinde kayak yapabileceğiniz bölgeler de mevcut. Portekiz nispeten küçük bir ülke olmasına rağmen, ikliminde bölgesel olarak şaşırtıcı farklılıklar barındırıyor.

Beklenmedik hava koşullarına yakalanmamak için bölgenizin iklimi hakkında önceden bilgi edinmeniz iyi olabilir. Eğer Portekiz’in kuzeyine taşınıyorsanız, yanınızda şemsiyenizi ve yağmurluğunuzu bulundurmanız iyi olacaktır. Porto, yağışlı bir Akdeniz iklimine sahip olup, özellikle kış aylarında yağış alır. 

Daha güneyde bulunan Lizbon ise yaz aylarında ortalama 24 derece iken, kış aylarında sıcaklık 10-12 dereceye kadar düşebilir ve yağış görülebilir.

7. Kiralar pahalı, ancak yaşam maliyeti yabancılar için düşük 

Lizbon veya Porto gibi büyük Portekiz şehirlerinde yaşamayı düşünüyorsanız, kiranın en büyük harcamalarınızdan biri olacağını göz önünde bulundurmalısınız. Global emlak danışmanlık firması Housing Anywhere’in son verilerine göre, Lizbon’daki konut fiyatları şu an Avrupa’nın zirvesinde. Lizbon’un merkezinde bulunan tek yatak odalı bir daire (T1) için aylık ortalama kira, bu yılın ilk yarısında 2.500 Euro. Bu, uzun zamandır yüksek kiralarıyla bilinen Amsterdam’dan 200 Euro daha yüksek. Daha detaylı bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.

2019’da Mercer’in Yaşam Kalitesi sıralamasında Lizbon, Paris, Milano, Londra ve Barselona’nın önünde 37. sırada yer alırken, artan emlak krizinin de etkisiyle 2023’te 117. sıraya geriledi. Detayları buradan görebilirsiniz. Genel bir perspektiften baktığımızda, Portekiz’de kazançlar bazı Batı Avrupa ülkelerine göre daha düşük, ancak bu, yaşam maliyetinin de nispeten daha uygun olduğu anlamına geliyor. Bu uygun maliyet, yabancılara konforlu bir yaşam olanağı sunuyor. 
Portekiz’de çalışanların hane başına yıllık ortalama net geliri, 18.287 Euro ile OECD ortalamasının altında. Lizbon’un merkezinde sosyal yaşantısı aktif bir birey aylık ortalama 2.000 Euro harcarken, dört kişilik bir aile için bu maliyet yaklaşık 5.000 Euro’dur.

8. Portekiz’de zaman kavramı ve hizmet sektörü bazen zorlayıcı olabilir

Portekiz’de zaman anlayışı biraz esnektir. Mağazaların öğle araları ya da beklenmedik tatil günleri sebebiyle kapalı olabileceği unutulmamalıdır. Örneğin, bir mağazanın Salı günü açık olduğunu internet üzerinde görebilirsiniz; ancak gittiğinizde kapalı olduğunu fark edebilirsiniz. Bazen işletme sahipleri kapalı olduklarına dair nedenleri açıklayan notlar da bırakabilirler. Bu nedenle planlarınızı yaparken bir miktar esneklik göstermelisiniz.

Özellikle restoranlar, mağazalar ve diğer hizmet sektörleri, diğer ülkelere kıyasla farklı bir çalışma ritmine sahipler. Aynı zamanda, dakiklik anlayışları da bizim alışkın olduğumuzdan biraz daha gevşek olabilir.

Eğer Portekiz’de yaşama adapte olmayı planlıyorsanız, bu farklılıklara hazırlıklı olmalısınız. Bu, sadece alışverişleriniz için değil, sosyal etkinlikleriniz için de geçerlidir. Örneğin, Portekizli bir arkadaşınızla saat 8’de yemek için buluşma ayarladıysanız, büyük ihtimalle saat 8:30’dan önce gelmeyeceğini göz önünde bulundurmalısınız. Bu durum, ilk etapta sizi biraz şaşırtabilir; ancak zamanla bu alışkanlığa adapte olmaya başlıyorsunuz. 

Son olarak önemli bir not; birçok mağaza pazar ve pazartesi günleri kapalıdır. Restoranlar içinse bu durum genellikle pazartesi günleri geçerlidir.

9. Yanınızda nakit taşıyın

Avrupa’nın birçok bölgesinde kredi ya da banka kartlarıyla ödeme yapma alışkanlığına sahip olabilirsiniz, ancak Portekiz’de bu durum biraz farklı. Özellikle büyük şehirlerin dışında, birçok mağaza ve restoran sadece nakit ödeme kabul eder. Tren veya otobüs bileti satın alırken de benzer bir durumla karşılaşabilirsiniz.

Elbette, Lizbon ve Porto gibi büyük şehirlerdeki popüler bölgelerde, kartla ödeme yapabileceğiniz yerler bulabilirsiniz. Ancak daha küçük yerleşim yerlerinde veya küçük işletmelerde genellikle nakit ödeme tercih edilir. Bu nedenle, zor durumda kalmamak için yanınızda her zaman bir miktar nakit bulundurmanızı öneririz.

10. Evler eski ve çoğunlukla merkezi ısıtma yok

Portekiz’deki evler, tarihi dokularıyla bilinir ve birçok evde merkezi ısıtma sistemi bulunmaz. Ülkenin deniz kenarında olmasından dolayı yüksek nem oranı, özellikle kış aylarında evlerde küf oluşumuna neden olabilir. Bu, hem sağlık, hem de konfor için problem oluşturabilir.

Bu sorunları çözmek için birkaç öneri:
Dehumidifier ile Nem Kontrolü: Yüksek nem dolayısıyla, evlerde küf oluşumu Portekiz’de oldukça yaygın bir sorun. Dehumidifier, havadaki fazla nemi emerek evinizin iç ortamını daha kuru ve sağlıklı tutar. Özellikle nemli kış aylarında bu cihazın faydasını görebilirsiniz.

Alternatif Isıtma Yöntemleri: Birçok Portekiz evinde merkezi ısıtma sistemi veya klima bulunmamaktadır. Bu nedenle kışları, elektrikli ısıtıcılar, taşınabilir şömineler veya hatta katalitik gaz ısıtıcılar evi ısıtmak için tercih edilmektedir.

Düzenli Havaalandırma: Evin içindeki havayı tazelemek için sabahları veya akşamları pencerelerinizi bir süre açık tutmak iyi bir fikir olabilir. 
Çamaşır Kurutucusu: Geleneksel çamaşır asma yöntemleri, evin içindeki nemi artırmakla birlikte evde küf sorununu tetikleyebilir. Çamaşır kurutma makinaları, çamaşırlarınızı hızla kurutmanın yanı sıra, evin nem seviyesini de dengede tutmaya yardımcı olur.

11. Yedi tepeli Lizbon

Tıpkı İstanbul gibi, Lizbon da yedi tepenin üzerine kurulmuş bir şehirdir. Ancak, yalnızca Lizbon değil, ülkenin birçok bölgesi, yokuşlu arazilere ve engebeli tepelere ev sahipliği yapar. Bunun yanı sıra, tarihsel dokusuyla birleşen bu doğal yapının üzerine, dar taş döşeli sokaklar ve kaldırımlar eklenmiştir. Bu tür kaldırımlar, özellikle şehrin eski bölgelerinde, Portekiz’in karakteristik özelliklerindendir.

Eğer Portekiz’de gezintiye çıkmayı planlıyorsanız, rahat yürüyüş ayakkabılarınız olması oldukça önemlidir. Taşlı kaldırımlar, yağmurlu havalarda kayganlaşabilir ve tepeli alanlarda yürüyüş, bazen zorlayıcı olabilir.

12. Uluslararası tren seçenekleri oldukça kısıtlı

Portekiz, coğrafi olarak Avrupa’nın batı ucunda yer alıyor ve ne yazık ki kıtanın büyük bölümünde gördüğümüz kapsamlı demiryolu sistemlerine sahip değil. Bu, özellikle Avrupa’nın diğer bölgelerinden gelen ve hızlı tren seçeneklerine alışkın turistler için beklenmedik bir durum olabiliyor. Ek olarak, çalışma koşullarından memnun olmamaları sebebiyle demiryolu çalışanlarının sıklıkla gerçekleştirdiği grevler, seyahat planlarını zora sokabiliyor.

Portekiz’den İspanya’ya demiryolu ile yapılan uluslararası seyahatler sınırlı. Porto kentinden Vigo’ya kadar olan “Celta” treni, her gün düzenli seferlerle bu iki şehir arasında ulaşımı sağlıyor. Bunun yanı sıra, Lizbon’dan başlayarak Badajoz üzerinden Madrid’e kadar devam eden bir tren hattı da bulunmaktadır. Portekiz’in güney bölgelerinden İspanya’ya doğrudan tren hizmeti bulunmamaktadır.

13. Soğuk suda yüzmeyi sevenler için ideal

Atlantik Okyanusu’nun kucakladığı Portekiz, doğal güzellikleriyle ön plana çıkan birçok plaja sahiptir. Bu eşsiz kıyıların sunduğu deniz keyfi, Atlantik’in serin suları sayesinde, özellikle yazın sıcak günlerinde bile, beklenenden soğuk olabilir (ortalama 16 derece). Ancak, bu serin sular, sörf severler için idealdir. Denizin dalgalı yapısı, Portekiz kıyılarını dünyanın dört bir yanından gelen sörfçüler için popüler bir destinasyon haline getirmektedir.

14. Ülkenin yaklaşık %12’si göçmen 

2021 verilerine göre, Portekiz’deki 10.467.366 kişilik nüfusun 1.198.793’ü Portekiz dışında doğmuş, bu da toplam nüfusun %11,5’ine denk gelmektedir.

2019’da Portekiz’de doğum yeri veya etnik kökenine bakılmaksızın, Portekiz vatandaşlığı olmayan yaklaşık 590.000 yabancı sakin bulunmaktaydı. 2023 itibariyle bu sayı 781.915’e ulaşmıştır. Ancak bu istatistikler, düzensiz göçmen olarak adlandırılan ve sayıları kesin olarak belirlenemeyen yasadışı göçmenler de bu rakamlara dahil değildir. Daha detaylı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

2023 yılında Portekiz’de yaşayan yabancı vatandaşların ülkelerine göre dağılımı şu şekildedir: